Prawie nie widujesz swojego syna, bo większość czasu spędza on na graniu online lub z nosem w smartfonie? Czujesz, że tracisz kontakt z nastoletnią córką, która nawet na chwilę nie może oderwać się od przeglądania Instagrama? Obecna sytuacja związana z pandemią i ograniczeniem możliwości wychodzenia z domu sprzyja nadużywaniu internetu. A im dziecko starsze, tym trudniej będzie Ci wpłynąć na nie, aby zastanowiło się nad ograniczeniem czasu spędzanego online. Dowiedz się, jak rozmawiać z młodzieżą i jak pomóc nastolatkowi uzależnionemu od komputera czy smartfona.

Z tekstu dowiesz się:

• jakie są objawy uzależnienia od internetu dzieci i młodzieży,
• jak przygotować się do rozmowy z nastolatkiem, jeśli podejrzewasz uzależnienie od internetu,
• jak powinna wyglądać rozmowa z nastolatkiem na temat uzależnienia od internetu,
• jak pomóc uzależnionemu nastolatkowi, jeśli rozmowa z rodzicem nie wystarcza.

Jako rodzic musisz wiedzieć, że w przypadku uzależnienia nastolatka od komputera sytuacja wygląda nieco inaczej niż u dziecka. Jeśli widzisz problem i chcesz pomóc, musisz przede wszystkim umieć w odpowiedni sposób rozmawiać z dorastającym synem czy córką. Dobre porozumienie to pierwszy krok do sukcesu w wielu sprawach. Co ważne, o ryzyku uzależnienia warto debatować profilaktycznie – nie dopiero, gdy zauważysz jego objawy.

Uzależnienie nastolatków od internetu – objawy

Ryzyko uzależnienia od komputera zwiększa się, gdy nastolatki nie mogą wychodzić z domu i spotykać się ze znajomymi. Dlatego podczas pandemii koronawirusa sytuacja nie jest łatwa. Nauka zdalna i codzienna izolacja nie pomagają w szukaniu zajęć innych niż surfowanie po internecie i granie w gry komputerowe. Trudno się dziwić – w końcu nikt tak jak dzieci i młodzież nie potrzebuje ruchu i kontaktu z rówieśnikami. Gdy tego brakuje, spada też motywacja do działania, a komputer i smartfon z internetem są zawsze pod ręką.

Nie zabraniaj dziecku korzystania z komputera – w końcu internet to obecnie jego jedyna możliwość kontaktowania się z kolegami. Postaraj się jednak kontrolować ilość czasu, jaką nastolatek spędza online. Jeśli zauważysz któryś z poniższych objawów – to znak, że być może masz do czynienia z uzależnieniem od komputera dzieci i młodzieży.

• Brak kontroli czasu – w trakcie przeglądania portali społecznościowych czy grania w w sieci łatwo stracić rachubę czasu. Nastolatek może nawet nie mieć świadomości, jak wiele godzin dziennie spędza na tych aktywnościach.
• Zaniedbywanie wielu aspektów życia – na przykład zainteresowań, znajomości czy form spędzania wolnego czasu, które dany nastolatek lubił od dzieciństwa.
• Podejmowanie w internecie działań mało konstruktywnych – godziny spędzone na nauce zdalnej są w pełni uzasadnione. Możesz zrozumieć częste używanie komunikatorów, które pomagają nastolatkowi utrzymać relacje z rówieśnikami, gdy spotkania są niemożliwe. Ale jeśli Twoje dziecko bierze do ręki komórkę bez specjalnego celu i wielokrotnie przegląda np. swój feed na Facebooku, może to świadczyć, że trudno mu się przed tym powstrzymać.
• Utrzymywanie relacji głównie albo wyłącznie przez internet – to kwestia trudna do zauważenia w dobie pandemii, kiedy internet jest dla wielu nastolatków jedynym oknem na świat. Obserwuj dziecko pod tym kątem, kiedy życie wróci do normy i spotkania towarzyskie znów będą możliwe.
• Wywoływanie kłótni z rodzicami czy rodzeństwem – szczególnie jeśli chodzi o ograniczenie dostępu do komputera czy telefonu. Jeśli próbujesz zmniejszyć liczbę godzin, które Twoje dziecko spędza online, a ono reaguje na to agresją słowną lub fizyczną – być może jest już uzależnione.
• Niepokojące stany emocjonalne – jeśli masz w domu nastolatka, który bywa nadmiernie rozdrażniony, znudzony, apatyczny czy zły – powodem również może być uzależnienie od internetu. Świat online dostarcza młodym osobom wiele bodźców, które u osób nadużywających go mogą mieć ujście właśnie w nadmiernych emocjach.
• Kłamstwa, korzystanie z internetu po kryjomu – nakryłeś swojego syna lub córkę na tym, że korzysta z komputera czy telefonu mimo Twojego zakazu? To może oznaczać, że dziecko nie umiało się powstrzymać i jest na prostej drodze do uzależnienia.
• Wagarowanie/brak zaangażowania w naukę online – uzależniony nastolatek potrzebuje coraz więcej czasu, który przeznacza na surfowanie do internecie. A w tym przeszkadza mu najczęściej szkoła. Dlatego jeśli dowiesz się, że Twoje dziecko ma nieusprawiedliwione nieobecności, koniecznie z nim porozmawiaj. Dowiesz się, czy nastolatek nie przeznaczył czasu nauki na gry czy portale społecznościowe. Podobnie działaj w przypadku nagłego pogorszenia ocen.
• Kradzieże – te, które są objawem uzależnienia, najczęściej spowodowane są potrzebą posiadania pieniędzy na nowy sprzęt czy bonusy w grach.

Jak przygotować się do rozmowy z nastolatkiem uzależnionym od internetu?

Każda osoba i sytuacja jest inna, ale te uniwersalne reguły warto stosować zawsze, niezależnie od tematu rozmowy. Pamiętaj, że masz w domu już nie dziecko, ale młodego dorosłego, który tak właśnie chciałby być traktowany – nawet jeśli czasami nie umie jeszcze podjąć samodzielnych decyzji i w pełni zatroszczyć się o siebie.

• Słuchanie – wielu dorosłych jest przyzwyczajonych do moralizowania, oceniania, komentowania i doradzania. Ale dziecko najczęściej nie tego potrzebuje. Jeśli nastolatek reaguje nerwowo, gdy zaczynasz rozmowę – to znak, że być może za bardzo skupiasz się na swoich racjach, a za mało na wysłuchaniu jego punktu widzenia.
• Otwartość – spróbuj poznać zainteresowania dziecka, zanim je ocenisz. Może okaże się, że komputer jest narzędziem do ich rozwijania, a Ty niepotrzebnie się martwisz?
• Poważne traktowanie – jeśli dasz swojemu dziecku możliwość dyskusji i wyrażania myśli przy każdej rozmowie, będzie ono dorastało w poczuciu wysokiej własnej wartości. Postaraj się traktować syna lub córkę jako godnego partnera do debaty. Zadawaj pytania, proś o porady i sam ich udzielaj.
• Zadawanie pytań, ale nie przesłuchiwanie – odkrycie cienkiej granicy pomiędzy rodzinną rozmową a niewygodnym dla dziecka przesłuchaniem to ważne zadanie każdego rodzica. Na początek spróbuj zapytać na przykład „jak Ci minął dzień?” zamiast „co dostałeś/aś ze sprawdzianu?”.
• Ograniczenie krytykowania i oceniania – pamiętaj, aby podczas rozmowy tłumaczyć i wysłuchiwać, zamiast od razu stawiać tezy typu „musisz przestać korzystać z komputera po lekcjach, bo jesteś uzależniony”. Zasygnalizuj dziecku, że się o nie martwisz i wysłuchaj jego racji.
• Docenianie – jeśli zauważysz, że dziecko podczas rozmowy stara się wytłumaczyć Ci swój punkt widzenia, doceń to – nawet jeśli nie do końca się z nim zgadzasz. To początek konstruktywnej rozmowy, która z pewnością zaprowadzi Was do porozumienia.
• Okazanie zrozumienia – postaraj się zrozumieć, co czuje dziecko i czego w danej chwili potrzebuje. Jeśli popełni błąd i wyjawi Ci to podczas rozmowy, nie wymierzaj od razu kary. Postarajcie się wspólnie znaleźć wyjście z kłopotliwej sytuacji.
• Szacunek i zaufanie – nigdy nie bagatelizuj problemów, o których opowiada Ci nastolatek. Szanuj jego zdanie, a intuicyjnie odpłaci Ci tym samym.
• Zwięzłe wypowiedzi – postaraj się udzielać krótkich i konkretnych rad. Zbyt długie tłumaczenie może spowodować spadek koncentracji i uznanie.
• Niewywieranie nacisku – nie zmuszaj dziecka do trudnej rozmowy. Proponuj mu ją i podkreślaj, że zawsze może na Ciebie liczyć. Upewnij się, że nastolatek wie, że zawsze może zwrócić się do Ciebie z problemem.
• Argumentowanie zakazów – stwierdzenie „bo tak” nie ma sensu. Jeśli zakazujesz czegoś nastolatkowi, koniecznie uzasadnij swoją decyzję. Nawet jeśli wywoła to u niego złość, istnieje większa szansa, że po przemyśleniu sytuacji zrozumie Twój punkt widzenia.

Nastolatki a internet – jak powinna przebiegać rozmowa na temat uzależnienia?

Wiesz już, jakich zasad trzymać się podczas rozmowy z nastolatkiem. Ale jak konkretnie powinna ona przebiegać, jeśli dotyczy zbyt wielu godzin, które Twoje dziecko spędza w sieci?

Podczas rozmowy postaraj się zwięźle i konkretnie przedstawić nastolatkowi, dlaczego się o niego martwisz. Pamiętaj, aby nie oczekiwać od dziecka, że całkowicie zrezygnuje z używania internetu (np. pod pretekstem tego, że i tak już spędza przed komputerem wiele godzin podczas lekcji online).

Zachęć nastolatka, abyście wspólnie ustalili, jak wprowadzić zmiany nawyków związanych z korzystaniem z internetu. Zapytaj, jak możesz mu pomóc w realizacji założeń, i zaproponuj własne pomysły na rozwiązanie problemu. Może stworzycie wspólnie plan działania dotyczący nowych form spędzania czasu podczas pandemii? W obecnym czasie nuda z pewnością ma duży wpływa na uzależnienie nastolatka od internetu. Regularnie sprawdzajcie realizację planu, aby na bieżąco reagować na wszelkie małe sukcesy i porażki.

Nastolatki i internet – jak pomóc dziecku uzależnionemu od komputera, jeśli rozmowy to za mało?

Regularne rozmowy z nastolatkiem to pierwszy krok zarówno do zapobiegania uzależnieniu nastolatka od internetu, jak i do rozwiązania tego problemu w obrębie rodziny. Jeśli jednak sprawa zaszła bardzo daleko i wielokrotne dyskusje nie przynoszą rezultatu, warto zwrócić się o pomoc do specjalisty.

Ekspert w poradni leczenia uzależnień spotka się z Wami i jeśli uzna, że jest taka potrzeba – skieruje dziecko na leczenie. Jego pierwszym etapem będzie zdiagnozowanie problemów związanych z negatywnym wpływem internetu na rozwój dziecka (depresja, lęki, osamotnienie, niskie poczucie własnej wartości). Regularne spotkania pomogą się z nimi uporać.

Co ważne, psychoterapia w tym przypadku będzie koncentrowała się nie tylko na zachowaniu dziecka, ale także na poprawie codziennego komfortu życia całej rodziny. Jej efektem będzie ograniczenie czasu spędzanego w sieci i poprawa jego jakości, a także zmiana sposobów radzenia sobie z trudnościami na bardziej konstruktywne. Z kolei Ty, poprzez aktywny udział w leczeniu, nauczysz się rozpoznawać trudności dziecka i pomagać mu na co dzień.

Uzależnienie od komputera dzieci i młodzieży to poważny problem – ale zauważony w porę jest jak najbardziej możliwy do opanowania. Uważnie obserwuj nastolatka w swoim domu i traktuj go jako godnego partnera do rozmowy. Wspierając się nawzajem, łatwiej przejdziecie przez trudny czas pandemii i odizolowania.