Wywiad. ESG: nowe korzyści dla biznesu

Firmy, które chcą budować przewagę konkurencyjną, nie mogą dziś ignorować wymagań związanych ze zrównoważonym rozwojem. Piotr Zawadzki, Head of Quality Excellence Center w BlueSoft – spółce Grupy Orange Polska, przekonuje, że inwestycje w ESG to strategia zwiększania wartości firmy. Warto potraktować ją nie jako obciążenie dla organizacji, a szansę.

CSRD to temat, który budzi obecnie spore emocje. Jakie są główne założenia tej dyrektywy i jak ma się ona do zrównoważonego rozwoju?

CSRD [ang. Corporate Sustainability Reporting Directive – przyp. red.] to dyrektywa Unii Europejskiej, która precyzuje, w jaki sposób organizacje mają raportować zrównoważony rozwój. Jest to rodzaj zbioru zasad ułatwiających sprawozdawczość w tym zakresie. Jak każda dyrektywa, regulacja ta stara się dotrzeć do jak najszerszego grona odbiorców i unormować sposób ich działania.

Najważniejsze jest to, że CSRD standaryzuje, w jaki sposób faktycznie powinien wyglądać raport niefinansowy organizacji dołączany do raportu finansowego dotyczącego zrównoważonego rozwoju. Pierwszy koncentruje się na kwestiach środowiskowych, społecznych i zarządczych, które mogą kształtować przyszłe wyniki organizacji. Drugi opisuje wyniki finansowe firmy oraz wpływ ESG na jej stabilność. I to jest sedno tej dyrektywy.

Coraz więcej firm zostaje objętych takim obowiązkiem.

Dyrektywa zwiększa liczbę organizacji zobligowanych do raportowania zrównoważonego rozwoju. Zgodnie z aktualnymi zapisami, obowiązek ten ma dotyczyć wszystkich organizacji powyżej 1000 pracowników. Będą one musiały stworzyć raport ESG [ang. Environmental, Social, Governance – przyp. red.], a więc dotyczący środowiska, społecznej odpowiedzialności i ładu korporacyjnego.

Omnibus zakłada m.in. odroczenie o dwa lata obowiązku raportowania dla części firm. Z czego wynikają te zmiany i czy dobrze, że będą wprowadzone?

Unia Europejska dostrzegła, że nie wszystkie obszary w CSRD zostały dobrze zdefiniowane. Okazało się, że przyjęte wcześniej zapisy nie zawsze są aktualne i że potrzeba więcej czasu, żeby organizacje zdefiniowały czynniki ESG u siebie – chodzi o doprecyzowanie zasad ich raportowania. To jednak nie oznacza, że wraz z Omnibusem coś kogoś ominie – po prostu pewne obowiązki przesuną się w czasie. Już teraz warto więc wziąć pod uwagę kwestię sprawozdawczości zrównoważonego rozwoju.

Dlaczego?

W przypadku odroczenia obowiązku raportowania ESG organizacje zyskują czas. Mogą go wykorzystać na lepsze przygotowanie się do nowych obowiązków. Mogą też zdecydować się, że już teraz rozpoczną analizę podwójnej istotności [metoda badawcza sprawdzająca, czy dany element jest istotny zarówno w teorii, jak i w praktyce – przyp. red.] i weryfikację czynników ESG.

Po co? Aby sprawdzić, jak czynniki te wpływają na wyniki finansowe oraz jak działalność firmy oddziałuje na środowisko, społeczeństwo i gospodarkę. Rekomenduję takie podejście.

Co się stanie, gdy firma tego nie zrobi?

Jeżeli organizacja nie będzie miała zdefiniowanych czynników podwójnej istotności i nie będą one włączone w raport ESG, to po weryfikacji może spodziewać się kary. Chociaż wiele osób o tym nie wie, odpowiedzialność prawna i finansowa w tym zakresie ciąży na zarządzie.

Zmiany przepisów odraczają obowiązek raportowania i zwalniają z niego część firm – nawet 80 proc. podmiotów. Wydaje się jednak, że prędzej czy później, będą musiały zastanowić się nad zrównoważonym rozwojem.

Omnibus ma m.in. wyeliminować trudności w śledzeniu lub obliczaniu wpływu na środowisko w ramach całego łańcucha dostaw – od pozyskiwania surowców po sprzedaż.  Po przyjęciu proponowanych w tym dokumencie zmian niektóre organizacje nie będą musiały składać raportów.

Co jednak w sytuacji, gdy firma będzie chciała wziąć udział w dużym przetargu, w którym kryterium będzie zdefiniowanie czynników ESG dla obszaru np. śladu węglowego w danej organizacji? Albo kiedy potrzebny będzie kredyt dla firmy, a banki w ogóle nie będą chciały zrobić ratingu bez raportu ESG?

To są obecnie tylko hipotezy, ale wydaje się, że w pewnym momencie każda organizacja zostanie dotknięta jakimś elementem dyrektywy CSRD. Świadome zarządy już teraz myślą o zrównoważonym rozwoju nie z perspektywy dyrektywy, ale rozwoju organizacji.

Z czego wynika takie podejście?

W poprzedniej dekadzie na polskim rynku pojawiało się wiele nowych startupów, które ryzykowały, ponosiły straty, ale cały czas się rozwijały – bez względu na wszystko. Nie zastanawiały się, jak będzie wyglądać ich przyszłość.

Dziś przedsiębiorstwa muszą w inny sposób podchodzić do swojej działalności. Współcześnie zrównoważony rozwój polega na świadomym planowaniu procesów, które mają przynieść w długoterminowej perspektywie korzyści ze sprzedawanych produktów czy usług – nie tylko finansowe, ale także te środowiskowe i społeczne.

Myślenie o zrównoważonym rozwoju jest więc koniecznością samą w sobie w kontekście myślenia biznesowego. Nie można też pominąć niezwykle ważnej kwestii – zrównoważony rozwój wynika z tego, co się dzieje z naszą planetą. Nie polecimy za 50 lat na Ziemię bis. Dbając więc o otoczenie biznesowe, myślimy też o środowisku naturalnym.

Jakie działania, zarówno od strony technologicznej, jak i organizacyjnej, warto podjąć w firmach już teraz w kontekście ESG?

Pierwszy krok to zderzenie własnej polityki, kultury formalno-prawnej organizacji [zestaw zasad, norm, procedur prawnych i regulacji, które firma przestrzega w swojej działalności – przyp. red.] z zapisami dyrektywy. Taka analiza pozwala sprawdzić firmowe ryzyka czy regulaminy. Duże organizacje [giełdowe – przyp. red.] najczęściej mają to w swoim DNA. W przypadku średnich firm nie jest to oczywiste i uważam, że aktualnie mamy dobry czas, aby się nad tym zastanowić.

Drugim etapem powinno być wskazanie, kto będzie odpowiadać za zmianę zarządzania i doskonalenie procesów zgodnie z zaleceniami dyrektywy. Jeżeli pracownicy organizacji nie mają odpowiednich kompetencji, warto skorzystać z pomocy firmy zewnętrznej, np. Quality Excellence Center BlueSoft.

Kolejnym zadaniem jest przeprowadzenie – z pomocą odpowiednich narzędzi – analizy podwójnej istotności z analizą luk. Uzyskujemy w ten sposób niezbędne do raportowania i specyficzne dla organizacji czynniki, które mają finansowy wpływ na trzy obszary ESG, czyli środowisko, społeczeństwo i ład korporacyjny.

Jakiego typu narzędzia ma Pan na myśli?

Myślę o systemach bazujących na modelach językowych i uczenia maszynowego z wykorzystaniem algorytmów sztucznej inteligencji [agentów AI – przyp. red.] takich jak np. platforma Bluesoft StarBoost for AI: Quality Assistants. Na podstawie danych dostarczonych narzędziu, tworzy ono macierz decyzyjną, która pozwala określić, czy dany czynnik ESG – biorąc pod uwagę procesy, dane o ryzykach i wdrożonych politykach – jest już zarządzany w organizacji.

Narzędzie AI jest w stanie bez problemu przeanalizować całą ścieżkę np. zarządzania ryzykiem z perspektywy danego czynnika podwójnej istotności. Wskazuje też, skąd wzięły się konkretne wnioski, np. jeżeli nie uwzględniło jakiegoś czynnika albo pokazało lukę. Jego użycie pozwala również zaoszczędzić czas – zamiast samodzielnego analizowania danych z wielu źródeł konsultant/analityk otrzymuje pomoc na zasadzie asysty.

Co się dzieje później?

Na koniec takiej analizy w Quality Excellence Centre BlueSoft tworzony jest raport, który określa pomysły na strategię ESG w organizacji. Pokazuje luki i obszary do poprawy, ale też gotowe rekomendacje inicjatyw, także wdrożenia konkretnych systemów do zarządzania i raportowania ESG, takich jak Microsoft Sustainability Manager, Salesforce Net Zero Cloud czy Advantech Energy Management System. Wymienia też rozwiązania z portfolio Green IT/IoT produktów Grupy Orange.

Ten raport po analizie podwójnej istotności z analizą luk ma przede wszystkim pomóc firmie w tym, żeby wdrożyć usprawnienia, które pozwolą jej działać lepiej. Oferujemy więc de facto wsparcie w zbudowaniu pomysłu na strategię ESG, jej implementacji i utrzymaniu.

O jakich konkretnych rozwiązaniach Grupy Orange Pan mówi?

W przypadku dużych firm lub samorządów mogą to być np. rozwiązania z zakresu „Smart City”, takie jak Smart Crosssing, Smart Lights czy Smart Water. Rozwiązania te umożliwiają m.in. redukcję śladu węglowego, optymalizację zużycia energii czy emisji zanieczyszczeń.

Ciekawym rozwiązaniem są także „Sieci Kampusowe 5G”, dzięki którym organizacje mogą pozbyć się przewodów, opóźnień w transmisji danych, a także zwiększyć poziom ich przetwarzania, co przekłada się na większą efektywność środowiskową i operacyjną, a tym samym wspiera realizację strategii zrównoważonego rozwoju.

W ramach Grupy Orange mamy też produkty, które wspierają organizacje w budowaniu ładu informacyjnego i umożliwiają wdrożenie Systemu Zarządzania Bezpieczeństwem Informacji w oparciu o wymagania normy ISO 27001. Spełnia to wymagania raportowania nie tylko CSRD, ale też już obowiązującej w Polsce dyrektywy NIS 2 [Network and Information Security Directive 2 – przyp. red.].

Jakie główne wyzwania mogą stać przed organizacją zainteresowaną analizą czynników ESG i wdrożeniem rozwiązań z zakresu zrównoważonego rozwoju?

Pierwszym wyzwaniem jest uświadomienie sobie przez osoby zarządzające, że organizacja musi znaleźć czas i zasoby na zajęcie się analizą własnych procesów. Wiele zarządów firm w ogóle o tym nie myśli i nie planuje wydatków na ten cel w budżecie. Drugie wyzwanie to konieczność wykonania inwentaryzacji danych, które – zwłaszcza w dużych firmach – są bardzo rozproszone.

Ktoś będzie musiał je zebrać z różnych miejsc, np. systemów: ERP, HR-owego, organizacji podróży czy produkcyjnego, a następnie zdefiniować miejsca, z których będą pobierane do wdrażanego systemu analizującego czynniki ESG. Wyzwaniem może być też zrozumienie, że osoba czy zespół wyznaczone do zarządzania zrównoważonym rozwojem powinny zająć się tylko tym, a nie wdrażać ESG przy okazji innych zadań, np. administracyjnych czy IT.

Jakie rady ma Pan dla firm, które chcą dobrze wykorzystać czas w kontekście ESG?

Zapraszam do Quality Excellence Center w BlueSoft. Nasz zespół towarzyszy organizacjom od momentu zdefiniowania strategii ESG, przez jej wdrożenie – z wszystkim elementami dyrektywnymi, a także, jeżeli firma będzie miała taką potrzebę, w jej dalszym rozwoju. Przeprowadzimy cały proces bez przeszkadzania firmie w bieżącej pracy, ze zrozumieniem kultury organizacji i biorąc operacyjny temat odpowiedzialności na siebie. Oferujemy nasze doświadczenie, pomysły i rady na temat, który naprawdę lubimy.

Piotr Zawadzki – doświadczony lider w dziedzinie konsultingu IT, zarządzania jakością procesów i rozwijania innowacyjnych i kluczowych dla organizacji programów. Jest ekspertem w zakresie zarządzania Systemami Zrównoważonego Rozwoju
i akredytowanym audytorem normy ISO/IEC 27001. Kieruje Quality Excellence Center w BlueSoft.