Złodzieje tożsamości. PESEL w niepowołanych rękach

Aktywności, w których posługujemy się numerem PESEL, takie jak założenie działalności gospodarczej czy wzięcie pożyczki, zostawiają po sobie cyfrowe ślady. Dzięki nim można sprawdzić, czy nasze dane nie dostały się w niepowołane ręce oraz podjąć odpowiednie kroki w razie, gdyby do tego doszło.

Nikt nie chce sobie wyobrażać, że padnie ofiarą oszustwa, ani myśleć o tym, co musiałby wtedy zrobić. Warto jednak poznać możliwości, jakimi dysponujemy. Dzięki temu możemy uchronić się przed nieprzyjemnościami lub zminimalizować szkody, gdy już dojdzie do najgorszego. To zaś można osiągnąć, zabezpieczając swój PESEL.

Jak wynika z badań przeprowadzonych przez serwis ChronPESEL.pl i Krajowy Rejestr Długów pod patronatem Urzędu Ochrony Danych Osobowych, blisko 25 proc. ankietowanych (23,6 proc.), deklaruje, że zdarzyło im się, by w trakcie rozmowy telefonicznej ktoś poprosił ich o podanie numeru PESEL, numeru i serii dowodu osobistego lub danych do logowania w bankowości elektronicznej.

Monitorowanie numeru PESEL

Najgorszy scenariusz to taki, w którym dochodzi do kradzieży PESEL – a co za tym idzie naszej tożsamości – czyli sytuacji, gdy ktoś bezprawnie posługuje się naszymi danymi przez dłuższy czas, a my nie mamy o tym pojęcia. Dysponując naszym numerem PESEL, oszust może złożyć wniosek o pożyczkę, kupić na raty drogi sprzęt, podpisać umowę z operatorem, a nawet założyć firmę.

Wyjaśnianie, że nie jesteśmy winni serii nadużyć popełnionych z wykorzystaniem naszych danych, będzie kosztowało dużo czasu i nerwów. Tym więcej, im więcej takich wykroczeń miało miejsce. Odbudowanie reputacji biznesu po takim zdarzeniu również może okazać się wyzwaniem.

Zawsze znajdzie się ktoś, kto uzna, że wprawdzie nie była to nasza wina, ale jednak niesmak pozostał. Dlatego im szybciej odkryjemy i zgłosimy nieprawidłowości, tym lepiej. To zaś będzie możliwe dzięki bieżącemu monitorowaniu naszego numeru PESEL. Jeśli ktoś bezprawnie się nim posługuje, zostawi ślady w jednej lub kilku bazach – CEIDG, KRS czy KRD.

Czy ktoś się pode mnie podszywa? Na co zwracać uwagę?

Jeśli w terminie regulujemy wszystkie płatności, a mimo to pojawiamy się w Krajowym Rejestrze Długów, nie łudźmy się, że to tylko pomyłka. Wówczas jest wielce prawdopodobne, że padliśmy ofiarą oszusta i ktoś się pod nas podszywa. Może się jednak zdarzyć, że faktycznie zalegamy z opłaceniem faktur. Wówczas szybkie uregulowanie zaległości uchroni nasz biznes przed utratą wiarygodności w oczach kontrahentów.

Na pewno warto upewnić się, że nikt nie posłużył się naszymi danymi na przykład do zaciągnięcia pożyczki. O tym, że planuje ją kiedyś spłacić, można raczej zapomnieć. Przypadkiem nie może być również pojawienie się numeru PESEL w bazie CEIDG lub KRS. Jeśli sami nie zakładaliśmy w ostatnim czasie działalności gospodarczej, prawdopodobnie padliśmy ofiarą kradzieży danych. A osoba, która się jej dopuściła, zapewne nie ma uczciwych zamiarów. Monitorować można również historię kredytową. Jeśli pojawi się w niej pożyczka, której nie zaciągaliśmy, to również znak, że ktoś bezprawnie wykorzystuje nasz PESEL.

Gdzie zgłosić kradzież numeru PESEL?

Tylko w poprzednim roku oszuści poprzez kredyty próbowali wyłudzić ponad 245 mln zł. W porównaniu z pierwszym kwartałem 2021 r., w ostatnich trzech miesiącach zeszłego roku liczba udaremnionych prób wyłudzeń kredytów wzrosła o 16 proc.

Jeśli odkryliśmy, że ktoś bezprawnie posłużył się naszym numerem PESEL, powinniśmy jak najszybciej to zgłosić. W ten sposób uniemożliwimy oszustowi popełnienie kolejnych nadużyć. O takim zdarzeniu należy w pierwszej kolejności powiadomić policję. Dopiero z zaświadczeniem o przyjęciu zgłoszenia możemy udać się do urzędu, by zastrzec swoje dane, a następnie wyrobić nowy dowód.

Co zrobić, kiedy odkryjemy przestępstwo:

• unieważnić dowód osobisty i wyrobić nowy (konieczna będzie wizyta w urzędzie miasta czy gminy lub posiadanie Profilu zaufanego, aby złożyć wniosek przez internet,
• zastrzec stary dowód w dowolnym banku, aby zablokować próby wzięcia kredytu w bankach i SKOK-ach,
• zgłosić na policję podejrzenie kradzieży dokumentów – dowód osobisty zostanie unieważniony w dniu zgłoszenia,
• zastrzec PESEL na stronie BezpiecznyPesel.pl, aby uniemożliwić branie pożyczek i kredytów w największych firmach pożyczkowych.

Pismo w tej sprawie da się złożyć drogą elektroniczną, posługując się Profilem zaufanym. Równocześnie powinniśmy poinformować o nadużyciu podmioty, które padły jego ofiarą, czyli na przykład bank udzielający kredytu oszustowi. Formalności z tym związane będą nieco inne, w zależności od skali przestępstwa i tego, z jakimi instytucjami mamy do czynienia.

Profesjonalne zabezpieczenie numeru PESEL

Niewiele osób rozpoczyna dzień od sprawdzania Krajowego Rejestru Długów, a do porannej kawy przegląda dane w CEIDG. W najlepszym wypadku kończy się na sporadycznym zaglądaniu, w najgorszym – na gorączkowym sprawdzaniu wpisów, gdy dotrą do nas pierwsze niepokojące sygnały. Chcąc sprawdzić swoją historię kredytową, można wygenerować raport z dostępnych online baz, lecz za każdym razem będzie się to wiązało z opłatą, więc prawdopodobnie i w tym przypadku ograniczymy się do sporadycznych kontroli.

Alternatywą są kompleksowe usługi, które pozwalają na bieżące, automatyczne monitorowanie numeru PESEL. Decydując się na takie rozwiązanie, będziemy otrzymywać powiadomienie, ilekroć ktoś się nim posłuży. Dzięki temu mamy szansę udaremnić próbę oszustwa i ustrzec siebie oraz innych przed serią przykrych doświadczeń.