Pewnie zdarzyło Ci się słyszeć o wycieku danych osobowych, w tym numeru PESEL. Czym może to skutkować? Wyciek PESEL może prowadzić m.in. do wzięcia pożyczki, ratalnego zakupu czy założenia firmy na Twoje nazwisko. Chcesz uniknąć takiej sytuacji? Poznaj usługę Zabezpiecz PESEL od Orange. Dowiedz się też o innych prostych sposobach na ochronę Twoich danych.
Wyciek danych PESEL – co może Ci grozić?
Baza PESEL (Powszechny Elektroniczny System Ewidencji Ludności) to zestaw wielu danych osobowych, takich jak imię, nazwisko, nazwisko rodowe, stan cywilny, numer dowodu osobistego, a także data i miejsce urodzenia. Łatwo się domyślić, że to zestaw informacji, który może być wykorzystany przez złodziei danych i cyberprzestępców.
Jakie są potencjalne zagrożenia związane z wyciekiem danych PESEL? Przede wszystkim kradzież tożsamości w celu wyłudzenia pieniędzy. Z raportu „Ochrona danych osobowych na początku 2023 roku” przeprowadzonego przez serwis ChronPESEL.pl oraz Krajowy Rejestr Długów wynika, że:
Ponad 60 procent Polaków obawia się wycieku lub kradzieży danych osobowych.
15 procent naszych rodaków padło ofiarą wycieku lub kradzieży danych.
Aż 40 procent z nas doświadczyło przynajmniej próby ich wyłudzenia.
Fałszowanie dowodu osobistego
Wyciek danych PESEL może spowodować, że w rękach złodzieja znajdą się Twoje kluczowe dane personalne. Często wystarczą, by podrobić Twój dowód osobisty – złodziej wykorzysta swoje zdjęcie, ale poda Twoje dane.
Z informacji opublikowanych przez Związek Banków Polskich w 54. Raporcie o dokumentach infoDok wynika, że w II kwartale 2023 roku, na cudze nazwisko próbowano wyłudzić kredyty na łączną kwotę 50,3 mln złotych.
Warto pamiętać, że nowe formaty zabezpieczeń dowodów osobistych znacznie utrudniają proces ich fałszowania. Pracownicy banków są również szkoleni w zakresie weryfikacji dokumentów: oceny ich autentyczności oraz potwierdzenia tożsamości ich posiadacza. Posługiwanie się podrobionym dowodem i wyłudzenie pieniędzy w banku jest utrudnione.
Próby wzięcia pożyczki online
Wejście w posiadanie kluczowych danych osobowych (danych PESEL) przez złodzieja, często kończy się próbą zaciągnięcia pożyczki online. W tej sytuacji nie trzeba okazywać dowodu osobistego, wystarczy podać dane personalne. Pieniądze nawet w ciągu kwadransa mogą pojawić się na wskazanym przez oszusta koncie bankowym.
Aby zapobiegać wyłudzeniom w takich sytuacjach, wprowadzono wiele systemów zabezpieczeń, np. dodatkową weryfikację. Pracownik banku prosi o wskazanie aktualnego miejsca zatrudnienia lub o wykonanie autoryzowanego przelewu na 1 zł. Te działania znacznie utrudniają wzięcie pożyczki przez złodzieja.
W okresie od kwietnia do czerwca 2023 r. odnotowano 2.116 prób wyłudzeń, a na cudze nazwiska próbowano ukraść łącznie 550 tys. zł dziennie.
Sprawdź również: Zadbaj o bezpieczeństwo w sieci – poznaj usługi Orange, które Ci w tym pomogą >>
Sezon na kradzieże
Prawdopodobieństwo wyłudzenia danych PESEL czy pieniędzy rośnie szczególnie podczas sezonu na wyprzedaże. Korzystając ze wzrostu zainteresowania zakupami online w tych okresach, oszuści internetowi tworzą m.in. fikcyjne sklepy internetowe wizualnie bardzo przypominające znane platformy, aplikacje wykradające dane czy sfałszowane strony płatności internetowych łudząco przypominające znane bramki płatności.
Możemy mieć też do czynienia z e-mailami lub SMS-ami informującymi o otrzymaniu nagrody, czy wiadomościami podszywającymi się pod firmy kurierskie oraz dostawców energii elektrycznej. Pamiętajmy, aby nie otwierać linków i załączników w takich wiadomościach. Ryzykujemy kradzież naszych haseł do kont internetowych czy automatycznym pobraniem złośliwego oprogramowania.
Skalę zjawiska obrazują dane Krajowego Systemu Informacyjnego Policji. Wynikach z nich, że szacowana wartość strat materialnych będących wynikiem oszustw phishingowych w bankowości elektronicznej w 2022 roku wyniosła ponad 124 mln złotych. Jednocześnie od 2008 r., kiedy to rozpoczęte zostały dokładne badania w tym zakresie, udaremniono już 112,5 tys. prób wyłudzeń na łączną kwotę 5,6 mld złotych!
33 proc. Polaków w ostatnim roku spotkało się z próbą wyłudzenia ich danych poprzez np. fałszywy telefon lub e-mail, a 12,4 proc. padło ofiarą wyłudzenia danych.
25 proc. respondentów przyznała, że takiej sytuacji doświadczył ich znajomy bądź członek rodziny.
Jednocześnie Polacy zgłosili do Systemu DOKUMENTY ZASTRZEŻONE 44,5 tys. utraconych dokumentów tożsamości. Statystycznie do bazy trafiało codziennie aż 490 szt. – co 3 minuty zastrzegano nowy dokument.
Dane pochodzą z badania „Wiedza na temat bezpieczeństwa ochrony danych osobowych w Polaków”, serwisu ChronPESEL.pl i Krajowego Rejestru Długów (KRD).
Przeczytaj również: Bezpieczne zakupy w internecie – na co uważać? >>
Ataki hackerskie i wyłudzenia danych
Atak hackerski może nastąpić także w instytucjach państwowych, takich jak szpitale czy urzędy, w których dane PESEL są przechowywane w celach administracyjnych. Ataki te mogą prowadzić do wycieku wrażliwych danych: numeru PESEL, imion, nazwisk, numerów dowodów osobistych itd.
– W dzisiejszej rzeczywistości zjawisko wycieków będzie przybierać na sile. Wpływ na to mają zarówno zawodne technologie, jak i pracownicy firm i instytucji, którzy nierzadko zapominają o zasadach bezpieczeństwa. Pamiętajmy, że cyberprzestępcy są zawsze pół kroku przed innymi – zaznacza Bartłomiej Drozd, ekspert związany z Krajowym Rejestrem Długów BIG S.A.
To, na co mamy wpływ to sposób, w jaki korzystamy z internetu, będąc w urzędzie, czy przychodni. Unikaj korzystania z niezabezpieczonych HotSpotów i otwartych sieci Wi-Fi, upewniaj się, że nikt nie zagląda Ci przez ramię, gdy podajesz wrażliwe dane np. podczas płatności online w telefonie.
Ministerstwo Klimatu i Środowiska ostrzega także przed innymi formami wyłudzania danych:
Dodatek węglowy, dopłata do zamówionej paczki, czy potrzeba aktualizacji danych w banku to tylko niektóre sposoby na wyłudzenie danych osobowych popularne w ostatnim czasie.
Wg. badania serwisu ChronPESEL.pl i Krajowego Rejestr Długów pod patronatem Urzędu Ochrony Danych Osobowych, najbardziej podatne na takie oszustwa są osoby powyżej 65 roku życia — zaledwie 12% deklaruje, że nie miałoby żadnych problemów z rozpoznaniem fałszywej wiadomości.
Sprawdź więcej: Najpopularniejsze zagrożenia w internecie – zobacz, na co uważać >>
Wyciek danych PESEL – jak się przed tym chronić?
Jakie nawyki pozwolą Ci zachować czujność i ograniczyć ryzyko wycieku numeru PESEL? Poznaj kilka prostych sposobów na to, jak zabezpieczyć PESEL samodzielnie.
1. Unikaj kserowania dowodu. Przekazuj swój dowód do skserowania tylko w sytuacjach, gdy jest to prawnie uzasadnione. Pamiętaj, że zgodnie z Ustawą o dokumentach publicznych z 2019 roku firmy nie mogą już kopiować dowodów osobistych, praw jazdy, kart pojazdu, paszportów czy legitymacji.
2. Nie zostawiaj dowodu osobom trzecim lub jako zastaw. Zostawiasz dowód na recepcji w hotelu, by pracownik mógł dopełnić formalności? Rejestratorka w przychodni idzie z Twoim dowodem na zaplecze, aby coś załatwić? A może zdarzyło Ci się przekazać dowód osobisty jako zastaw podczas wypożyczania roweru, nart czy kajaku? Unikaj takich sytuacji i staraj się mieć dowód przy sobie.
3. Sprawdzaj, czy strona internetowa, z której korzystasz, jest szyfrowana. To szczególnie istotne podczas dokonywania płatności online. Weryfikuj, czy przy adresie domeny widnieje zielony symbol kłódki. Masz pewność, że Twoje połączenie jest szyfrowane, co zabezpiecza Cię przed wyciekiem danych, których używasz do logowania.
4. Unikaj korzystania z hotspotów i otwartych sieci Wi-Fi. Nie loguj się do bankowości internetowej i kont w innych serwisach, korzystając z hotspotów – cyberprzestępcy i hakerzy w łatwy sposób mogą przechwycić Twoje dane.
5. Sprawdzaj swój status w Krajowym Rejestrze Długów. Masz podejrzenie, że Twoje dane wyciekły? Możesz regularnie sprawdzać, czy zostałeś wpisany do KRD. Ułatwi Ci to nasza usługa Zabezpiecz PESEL.
Okazuje się, że co trzeci Polak nie wie, do kogo zwrócić się po pomoc w odwracaniu negatywnych skutków wycieku jego danych (Badanie ChronPESEL.pl i KRD pod patronatem UODO, 2022 r.).
Przeczytaj też: Jak sprawdzić swój PESEL w Krajowym Rejestrze Długów? >>
Jak zabezpieczyć PESEL z Orange?
Z usługą Zabezpiecz PESEL Twoje dane są monitorowane 24/7, a w przypadku próby wyłudzenia, otrzymasz niezwłocznie powiadomienie. Pozwala Ci to zwiększyć ochronę numeru PESEL i innych danych osobowych oraz szybko reagować, zgłaszając sprawę odpowiednim organom.
Dowiesz się, gdzie próbowano posłużyć się Twoimi danymi, a także zyskasz instrukcję postępowania i pomoc specjalistów. Dzięki Zabezpiecz PESEL, otrzymasz informację o wpisaniu na listę KRD.
Zyskasz również dostęp do danych dotyczących wiarygodności firmy, biura podróży czy dewelopera, z którymi współpracujesz. Na zabezpieczpesel.orange.pl bez problemu pobierzesz raport o swojej aktualnej sytuacji lub monitorowanych podmiotach gospodarczych.
Z usługi Zabezpiecz PESEL w Orange, mogą korzystać Klienci, którzy mają abonament komórkowy lub pakiet Orange Love. Usługę możesz aktywować, zawierając nową umowę lub przedłużając poprzednią, a także w dowolnym momencie za pośrednictwem aplikacji lub strony internetowej. Pierwszy miesiąc masz za 0 zł, a regularna opłata wynosi 9,99 zł miesięcznie.
Do dzieła! Zabezpiecz PESEL i zwiększ ochronę swoich danych osobowych!
Więcej o usłudze Zabezpiecz PESEL >>
Szczegółową analizę wyników oraz komentarze i wskazówki ekspertów na co dzień zajmujących się ochroną danych osobowych znajdziesz mi.in. w raporcie pt. „Wiedza na temat bezpieczeństwa danych osobowych w Polsce” przeprowadzonego przez serwis ChronPESEL.pl oraz Krajowy Rejestr Długów BIG SA, pod patronatem UODO oraz w 54. Raporciet o dokumentach infoDOK – II kwartał 2023
