Z tego artykułu dowiesz się:

• czym są szkodliwe treści i jaki jest ich wpływ na dzieci,
• jak zapobiegać dostępowi dzieci do szkodliwych treści w internecie,
• jakie rozwiązania pomogą w ochronie dziecka przed szkodliwymi treściami. 

W badaniu EU Kids Online 2018 pytano młodych ludzi powyżej 10. roku życia, jak często w ciągu minionego roku mieli styczność z różnego rodzaju szkodliwymi treściami w internecie. Zdecydowana większość badanych nastolatków (w wieku 11–17 lat) ma styczność z różnego rodzaju niebezpiecznymi materiałami online. Dotyczy to zwłaszcza starszej młodzieży.

Jak młodzież radzi sobie z tego typu treściami w sieci? 

ZOBACZ FILM

Najwięcej młodych ludzi wskazało, że spotkało się z mową nienawiści (48%), a najmniej, że widziało treści dotyczące sposobów na popełnienie samobójstwa. Wciąż jednak było to aż 37% pytanych. Tylko 28% nastolatków jednoznacznie zadeklarowało, że nie zetknęło się z żadnym z wymienionych rodzajów szkodliwych treści. Z drugiej strony 28% badanych powiedziało, że miało styczność ze wszystkimi wymienionymi w badaniu rodzajami szkodliwych treści tj. przemoc, hejt, okaleczenia, zaburzenia odżywania, doświadczenia z braniem narkotyków czy próbami samobójczymi.

Czym są szkodliwe treści i jaki jest ich wpływ na dzieci?

Szkodliwe treści to materiały, które mogą mieć negatywny wpływ na rozwój i psychikę młodych użytkowników internetu. Część z nich jest niezgodna z prawem, inne są w sieci udostępniane legalnie, ale nie powinny być udostępniane osobom nieletnim.

Do szkodliwych treści zalicza się przede wszystkim:

• materiały pornograficzne,
• obrazy i filmy prezentujące przemoc i okrucieństwo,
• treści ksenofobiczne i rasistowskie, tzw. mowę nienawiści, 
• treści promujące zachowania autodestrukcyjne, takie jak: anoreksja, samookaleczenia czy samobójstwo.
   
• Pornografia

Materiały pornograficzne stanowią dużą część zasobów internetowych. Kontakt dzieci i młodzieży z takimi treściami niesie wiele negatywnych skutków dla ich rozwoju. Pornografia może kształtować fałszywe poglądy na sferę seksualności i stanowić wypaczoną formę edukacji seksualnej. Oglądanie pornografii internetowej może być silnie uzależniające.

• Przemoc

Przemoc również jest powszechnie dostępna w sieci – w grach, filmach, animacjach, grafikach czy zdjęciach. Kontakt z brutalnymi scenami przemocy może wywoływać u dzieci wysoki poziom lęku. Podejrzewa się, że częste obcowanie z przemocą, szczególnie w grach, może wpływać na podwyższony poziom agresji dziecka, a także zmniejszać empatię i zobojętniać na cudzą krzywdę.

Zobacz więcej o cyberprzemocy

• Mowa nienawiści (rasizm, ksenofobia)

Kontakt dzieci z mową nienawiści może kształtować w nich niewłaściwe społecznie postawy, takie jak nietolerancja czy  hejtowanie w sieci.

    Zobacz więcej o hejcie w sieci

• Treści promujące zachowania autodestrukcyjne

Treści takie mogą mieć szkodliwy wpływ na zdrowie, a nawet życie dziecka. Zdarza się, że pod ich wpływem młodzi internauci podejmują ryzykowne zachowania, takie jak: zażywanie narkotyków, niewłaściwe stosowanie leków, samookaleczenia, skrajne odchudzanie się, a nawet samobójstwo.

• Szkodliwe treści w grach

Korzystanie z gier jest jedną z popularniejszych aktywności dzieci i młodzieży online. Gry można instalować na komputerze stacjonarnym, pobierać w postaci aplikacji na urządzenia mobilne, a także korzystać z gier wideo na konsoli.

Wiele gier dostosowanych do wieku dziecka zapewnia bezpieczną i wartościową rozrywkę lub edukację - rozwijają umiejętności manualne, ćwiczą koncentrację, uczą pracy w zespole, w atrakcyjny sposób poszerzają wiedzę.

Jednak część gier zawiera treści szkodliwe dla młodych użytkowników, np.

• erotykę i pornografię,
• przemoc,
• wulgarne słownictwo, przekleństwa,
• nawołujące do nietolerancji,
• hazard,
• promujące zażywanie narkotyków.

Jak zapobiegać dostępowi dzieci do niebezpiecznych treści w internecie?

Udostępniając dziecku urządzenia elektroniczne z dostępem do internetu: komputer, laptop, tablet czy smartfon, warto dołożyć maksimum starań, aby uchronić je przed problemem szkodliwych treści dostępnych online.

• Towarzysz dziecku w pierwszych krokach w sieci, tłumacząc, że nie wszystkie treści w  internecie są przeznaczone dla dzieci.
• Naucz małego internautę ograniczonego zaufania do treści znajdowanych w sieci i umiejętności weryfikowania informacji online.

Zobacz zasady bezpieczeństwa w sieci

• Wskazuj dziecku treści bezpieczne i dostosowane do jego wieku (link Polecane dla dzieci), a także pozytywne zastosowania internetu.
• Upewnij dziecko, że zawsze kiedy trafi w sieci na niepokojące treści, może liczyć na Twoją pomoc i zrozumienie.
• Interesuj się tym, jak korzysta z sieci, jakie ogląda filmy, w jakie gry gra.
• W przypadku najmłodszych dzieci korzystaj z oprogramowania filtrującego, narzędzi kontroli rodzicielskiej i ustawień bezpieczeństwa w urządzeniach.

Dowiedz się więcej o kontroli rodzicielskiej

Weryfikowanie treści udostępnianych dzieciom

• Udostępniając dziecku treści w sieci – gry, serwisy internetowe, aplikacje – sprawdź, czy nie zawierają one szkodliwych treści.
• Pobierając aplikacje na urządzenia mobilne ze sklepów internetowych (Google Play, iStore, Windows), sprawdzaj opisy gier. Szczególną uwagę zwróć na zalecany wiek użytkownika.
• Poznaj recenzje i obejrzyj fragmenty gier w serwisach udostępniających filmy online (np. YouTube); wymieniaj ze znajomymi rodzicami opinie na temat gier, stron i aplikacji dla dzieci, zanim udostępnisz je dziecku.
• Szukaj informacji o rekomendowanych treściach dla dzieci i młodzieży w wiarygodnych serwisach i blogach parentingowych (przeznaczonych dla rodziców)  oraz w katalogach bezpiecznych stron dla dzieci.

Zobacz co polecamy dla dzieci

• Zawsze sprawdzaj oznaczenia PEGI (piktogramy dotyczące rodzaju treści i limitów wiekowych) na pudełkach gier kupowanych w sklepie.

Dowiedz się więcej o oznaczeniach gier dla dzieci

Pamiętaj

Rozwiązania technologiczne i narzędzia kontroli rodzicielskiej mogą pomagać w ochronie dzieci przed szkodliwymi, niebezpiecznymi treściami w internecie.
W zapobieganiu dostępowi dzieci do szkodliwych treści nic nie zastąpi uwagi rodzicielskiej, edukacji i ustalonych z dzieckiem zasad korzystania z sieci.